Podcast

Het avondmaal speelt een belangrijke rol bij lutheranen. Met het delen van brood en wijn wordt het voor mensen heilzame sterven en opstaan van Christus gevierd. In de tentoonstelling Luther & het Avondmaal staan de voorwerpen die hierbij nodig zijn centraal, zoals kannen en bekers voor het delen van de wijn en uiteenlopende soorten schalen om het brood mee te delen. In deze podcast een gesprek met Martin van Wijngaarden, gastcurator van de tentoonstelling, en Inge Weustink, collectieonderzoeker van het Luther Museum.

In 1523 kwam zowel in Antwerpen als in Amsterdam de eerste Nederlandse vertaling van Luthers Nieuwe Testament van de drukpers. Dat is dit jaar precies 500 jaar geleden.
Het jaar daarvóór had Luther het Nieuwe Testament in het Duits vertaald. En die was meteen een groot succes. Dus veel de drukkers in de Lage Landen wedijverden met elkaar om als eerste met een Nederlandse vertaling op de markt te komen. Binnen een jaar lukte dat twee drukkers: Adriaen van Berghen in Antwerpen en Doen Pietersoen in Amsterdam. Vanwege dit jubileum, toont het Luther Museum in de zomer van 2023 twee bijbeluitgaven door deze drukkers. In deze podcast spreekt Bart Geeraedts met August den Hollander, hoogleraar religieus erfgoed aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, over de tumultueuze tijd waarin de Lutherbijbel zijn zegetocht begon in Europa.

De tentoonstelling Luther & De Wereld vertelt een deel van de verhalen van lutherse contacten met de rest van de wereld. In deze aflevering een gesprek met Inge Weustink en Andreas Wöhle. Inge is onderzoeker van de collectie van het Oude Mannen- en Vrouwenhuis van de Evangelisch-Lutherse Diaconie. En Andreas is predikant van de Lutherse Gemeente in Amsterdam en president van de Lutherse Synode in Nederland. Bart Geeraedts praat met hen over de strijd om een eigen predikant in Nieuw-Amsterdam in de zeventiende eeuw en de stichting van een eigen plantage met tot slaafgemaakten in Suriname in de achttiende eeuw. Over de zendelingen die in de negentiende eeuw naar Indië werden gestuurd en de oprichting van de Lutherse Wereldfederatie in de twintigste eeuw.

Door de ontdekking van een groot archief, kon Inge Weustink, onderzoeker van onze collectie, samen met vrijwillers, een tentoonstelling maken waardoor voor het eerst een persoonlijk beeld naar voren komt van de voormalige bewoners van het Oude Mannen- en Vrouwenhuis, dat in 2022 precies 250 jaar bestaat. Over deze tentoonstelling gaat Bart Geeraedts in gesprek met Inge Weustink en Annemiek van Koolwijk, één van de vrijwilligers.

Het hele archief is te raadplegen op de site van het Luthermuseum.

De geschiedenis van het Huis Oranje-Nassau is sterk verbonden met de gereformeerde traditie, waarin het gedachtegoed van Johannes Calvijn een belangrijke rol speelt. Toch moet de invloed van Maarten Luther niet onderschat worden. Al vanaf Willem van Oranje, zoon van lutherse ouders, zijn er lutheranen aan het hof te vinden. Een gesprek met Arno Fafié, luthers theoloog en kerkhistoricus, en met Kirsten van Kempen, historicus, mede-samensteller van deze tentoonstelling.

Een expositie met de titel Zorg! Uitroepteken! Dat is niet alleen een tentoonstelling over zorg. Maar door dat uitroepteken is het ook een aansporing. ‘Gij zult zorgen!’ Daaruit spreekt de verplichting die de Lutherse gemeenschap voelde en uitdroeg om te zorgen voor de kwetsbaren en zwakken in de stad. Zorg! brengt dat gedachtengoed tot leven. Daarom een gesprek met Tonnie Ploeger, opgeleid in het Luthers Diaconessen Ziekenhuis in Amsterdam, en met Rosalie Schoof, kostuumhistorica. Zij verzorgde de historische verpleeguniformen op de expositie.

In de expositie Kerken & Slavernij in het Luther Museum Amsterdam, wordt de positie van de verschillende kerken in relatie tot slavernij onderzocht en inzichtelijk gemaakt. Het vertelt het verhaal vanaf de vroege zending tot aan de afschaffing van de slavernij in 1863. En dan met de nadruk op Suriname.
Bart Geeraedts gaat in gesprek met Bianca Groen Gallant, voorzitter van de diaconie van de Evangelisch-Lutherse gemeente in Amsterdam en met Vincent van Velsen, de samensteller van de tentoonstelling.

Henk Verhoef is organist van diverse monumentale orgels in Amsterdam. Niet alleen dat van het Luther Museum, maar ook dat van de Nieuwe Kerk. En de Oosterkerk in Amsterdam. Maar hij is ook stadsbeiaardier van Monnickendam en Woerden en beiaardier van de Vrije Universiteit Amsterdam.

Harry Donga is emeritus-predikant van de Oude Lutherse kerk en mede-initiatiefnemer van het Luther Museum in Amsterdam. In deze aflevering vertelt hij o.a. over de Lutherse kerkgebouwen in Amsterdam. Over waarom die nauwelijks als zodanig zijn te herkennen. Bijvoorbeeld het gebouw aan de Kloveniersburgwal dat nu het Compagnietheater heet. Of de Sonesta Koepelzaal aan ’t Singel. Maar ook 'zijn' Oude Lutherse kerk aan het spui heeft niet de klassieke kerkvorm.
Ook wordt duidelijk dat de Lutherse gemeenschap in Amsterdam nog springlevend is.